Tekstdoelen, tekstsoorten en tekstvormen
Tekstdoelen
Een schrijver heeft met een tekst altijd een doel. Er zijn verschillende tekstdoelen.
De zes hoofddoelen zijn:
Informeren: iets nieuws vertellen.
Mening vertellen: vertellen wat je van iets vindt.
Gevoelens tot uitdrukking brengen: zeggen wat je voelt.
Overtuigen: duidelijk maken waarom je mening juist is.
aansporen: de lezer overhalen iets te gaan doen; de lezer activeren.
amuseren: de lezer vermaken door iets grappigs, bijzonders of boeiends te vertellen. Dit doel komt vooral voor bij fictie, maar soms zijn zakelijke teksten zo geschreven, dat ze de lezer ook willen amuseren, bijvoorbeeld bij columns.
Daarnaast tref je in teksten regelmatig de volgende twee doelen aan:
Adviseren: goede raad geven.
Waarschuwen: op een gevaar of risico wijzen.
Heb je iets aan deze informatie?
Doelen
In een tekst kunnen verschillende doelen zitten, maar meestal heeft een schrijver maar 1 doel met zijn tekst. Zo kan een schrijver in een tekst over tabaks reclame de lezer eerst informeren, daarna zijn mening geven en ten slotte de lezer er van overtuigen dat reclame voor tabak verboden zou moeten worden. het hoofddoel van de schrijver is overtuigen. De andere doelen zijn ondergeschikt.
Je ziet verschillende doelen vaak ook bij reclame teksten. Eerst krijgt je informatie daarna probeert de tekst je te overtuigen dat het product goed is en ten slotte spoort de tekst je aan het product te gaan kopen. Het belangrijkste en uiteindelijke doel van de reclame tekst is: de lezer aansporen het artikel te gaan kopen.
Als je het doel van een tekst moet noemen, vraag je dan altijd af: wat wil de schrijver vooral met deze tekst?
Tekstsoorten en tekstvormen
Omdat de doelen van een schrijver met een tekst kunnen verschillen, zijn er ook verschillende soorten teksten. Bij een bepaalde tekstdoel hoort een bepaalde tekstsoort.
Een tekstsoort kan verschillende vormen hebben, bijvoorbeeld nieuwsbericht, reclametekst of gedicht. Hoe de tekst eruitziet, noemen we de tekstvorm.
Tabel
Hier zie je nog een handige tabel met tekstdoelen, bijhorende tekstsoorten en voorbeelden van tekstvormen.
|
Tekstdoel |
Tekstsoort |
Tekstvorm |
|
De schrijver geeft de lezer vooral informatie. |
Informatieve teksten |
Voorbeelden: schoolboekteksten, teksten in studieboeken, nieuwsberichten, artikelen in kranten en tijdschriften, gebruiksaanwijzingen, recepten, handleidingen. |
|
De schrijver brengt vooral een mening naar voren en probeert de lezer ervan te overtuigen dat zijn mening juist is. Hierbij gebruikt hij argumenten. |
Betogende teksten |
Voorbeelden: boek- of filmbesprekingen, ingezonden brieven, betogen. |
|
De schrijver spoort de lezer vooral aan iets te gaan doen. |
Aansporende of activerende teksten |
Voorbeeld: reclame teksten |
|
De schrijver wil de lezer vooral vermaken door iets boeiends, ontroerends of bijzonders te vertellen.
|
Amuserende teksten |
Voorbeelden: jongerenromans, gedichten. |
Maak jouw eigen website met JouwWeb